Menisküs

Menisküs , dizdeki kıkırdak yastıkçıkların yırtılması veya zedelenmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Menisküsler, diz eklemini oluşturan uyluk kemiği ve kaval kemiği arasında C şeklinde yapılardır.

Menisküslerin görevleri şunlardır: 

• Diz ekleminin stabilitesini sağlamak
• Diz ekleminin kayganlığını artırmak
• Diz eklemindeki yükü dağıtmak ve emmek
• Diz eklemibş oluşturan eklem yüzeylerinin uyumunu sağlamak
• Diz kıkırdağının korunmasına katkıda bulunmak

Menisküs , diz sağlığı için önemli bir yapıdır. Menisküs rahatsızlıkları tedavi edilmediği takdirde diz ekleminde kireçlenme ve eklem enflamasyonu gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle menisküs hastalıklarının erken tanı ve tedavisi önemlidir.

Menisküs Yırtıklarının Belirtileri Nelerdir?

Menisküs yırtıkları, diz ekleminde yer alan ve yastık görevi gören menisküslerin ezilmesi veya yırtılması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Menisküs yırtıkları, özellikle spor aktiviteleri sırasında veya yaşlılıkla birlikte menisküs dokusunun zayıflaması nedeniyle gelişebilir.

Menisküs yırtıklarının en sık görülen belirtileri şunlardır: 

• Diz ağrısı: Menisküs yırtığı olan kişilerde diz ağrısı genellikle hareketle artar ve istirahatle azalır. Ağrı, dizin iç kısmında veya dış kısmında lokalize olabilir. Ağrı, merdiven inip çıkma, tuvalet kullanma gibi diz kırma hareketlerinde daha belirgin olabilir.
• Dizde şişlik ve hassasiyet: Menisküs yırtığı sonucu diz ekleminde enflamasyon ve eklem sıvısı artışı olabilir. Bu da dizde şişlik ve hassasiyete neden olabilir. Şişlik genellikle yaralanmadan birkaç saat sonra ortaya çıkar ve birkaç gün veya hafta sürebilir.
• Dizde hareket kısıtlılığı: Menisküs yırtığı olan kişilerde dizin tam olarak bükülmesi veya düzeltilmesi zorlaşabilir. Dizde kilitlenme ya da bir noktada takılı kalma hissi olabilir. Bu durum, menisküsün kopan parçasının eklem aralığına sıkışması nedeniyle oluşabilir.
• Diz içerisinden gelen sesler: Menisküs yırtığı olan kişilerde diz hareket ettirildiğinde çatırdama, tıkırdama veya vurma gibi sesler duyulabilir. Bu sesler, menisküsün yaralanmış kısımlarının eklem yüzeyleriyle sürtünmesinden kaynaklanabilir.

Menisküs Yaralanmalarının Nedenleri Nelerdir?

Diz ekleminde bulunan menisküsler, dizin stabilitesini sağlayan ve şok emen kıkırdak yapılar olarak tanımlanabilir. Dizde iki adet menisküs vardır: iç menisküs ve dış menisküs. Bu menisküsler, dizin aşırı bükülmesi, dönmesi veya çarpılması gibi travmatik durumlarda yaralanabilir veya zamanla aşınabilir.

Menisküs yaralanmalarının nedenleri şunlardır:

Spor aktiviteleri: Futbol, basketbol, tenis, kayak gibi sporlar sırasında dizin ani hareketleri veya darbeleri menisküs yaralanmasına yol açabilir. Özellikle dizin üzerine binen ağırlığın arttığı veya dizin zorlandığı durumlarda menisküs yırtılması riski artar.

Yaşlanma: Yaş ilerledikçe menisküslerin esnekliği ve dayanıklılığı azalır. Bu da menisküslerin daha kolay yırtılmasına veya zedelenmesine neden olur. Yaşlılarda menisküs yaralanması genellikle travmatik olmayan basit hareketlerle bile oluşabilir.

Aşırı kullanım: Dizin sürekli olarak bükülmesi, esnetilmesi veya ağır kaldırılması gibi aktiviteler menisküslerin aşınmasına ve yorulmasına sebep olabilir. Bu da menisküs yaralanmasına zemin hazırlayabilir.

Doğuştan sorunlar: Bazı kişilerde menisküsler normalden farklı bir şekil veya sayıda olabilir. Bu da menisküslerin işlevini bozabilir ve yaralanmaya daha yatkın hale getirebilir.

Menisküs Nasıl Teşhis Edilir?

Fizik muayene: Doktorunuz, dizinizin durumunu ve hareket kabiliyetini değerlendirmek için fizik muayene yapacaktır. Ayrıca dizinizdeki ağrının yerini ve şiddetini soracaktır. Doktorunuz, menisküs yırtığına özgü bazı testler de uygulayabilir. Örneğin, McMurray testi, dizinizi büküp çevirerek menisküste ses, takılma ve ağrı olup olmadığını kontrol eder.

Görüntüleme yöntemleri: Fizik muayenenin ardından doktorunuz, menisküs yırtığının boyutunu ve yerini belirlemek için görüntüleme yöntemleri isteyebilir. Bunlar arasında ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) sayılabilir. Röntgen, menisküsün kendisini göstermez ancak kemiklerdeki hasarı veya artriti ortaya çıkarabilir. Ultrason, menisküsün yapısını ve kan akışını gösterir. MRG, menisküsün yanı sıra diğer yumuşak dokuları da detaylı bir şekilde görüntüler.

Menisküs Teşhisinde Görüntüleme Yöntemleri Nelerdir?

Menisküs yırtığının teşhisi için doktorunuz öncelikle fizik muayene yapacaktır. Fizik muayenede dizinizi bükerek, düzelterek ve döndürerek menisküs yırtığının şiddetini ve yerini değerlendirmeye çalışacaktır. Bu amaçla McMurray, Apley ve Steinman gibi bazı testler uygulanabilir.

Fizik muayenenin yanı sıra menisküs teşhisinde görüntüleme yöntemleri de kullanılır. Görüntüleme yöntemleri arasında en sık tercih edilenler Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve Diz röntgeni' dir.

Diz röntgeni, diz eklemindeki kemik yapısını gösterir. Diz röntgeni ile menisküs doğrudan görüntülenemez ancak dizdeki kireçlenme ve buna bağlı olarak gelişen durumlar değerlendirilebilir.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ise menisküsün görüntülenebilmesi açısından son derece önemli bir yöntemdir. MRG ile menisküsün şekli, büyüklüğü, yeri ve yırtığın derecesi tespit edilebilir. MRG ayrıca dizdeki diğer yumuşak dokuların (bağlar, kaslar, kıkırdaklar) durumunu da gösterir.

Bazı durumlarda Artroskopi adı verilen bir yöntem de menisküs teşhisinde kullanılabilir. Artroskopi, diz ekleminin içine küçük bir kamera sokularak yapılan bir işlemdir. Artroskopi ile menisküsün ve diğer eklem yapısının doğrudan görülmesi mümkündür. Artroskopi hem tanı hem de tedavi amaçlı yapılabilir.

Menisküs Tedavisi

Menisküs tedavisi, yaralanmanın şiddetine ve kişinin yaşam tarzına göre değişir. Bazı menisküs yaralanmaları konservatif tedavi ile iyileşebilir. Konservatif tedavi, buz uygulaması, istirahat, dizlik kullanımı ve fizik tedavi gibi yöntemleri içerir. Konservatif tedavi ile iyileşmeyen veya daha ciddi menisküs yaralanmaları ise cerrahi tedavi gerektirebilir. Cerrahi tedavi, menisküsün tamamen veya kısmen çıkarılması veya dikilmesi anlamına gelir.

Menisküs tedavisi sonrasında iyileşme süreci de kişiden kişiye değişir. Genellikle konservatif tedavi ile iyileşenler 4-6 hafta içinde normal aktivitelere dönebilirken, cerrahi tedavi görenler 3-6 ay arasında bir süre alabilir. İyileşme sürecinde doktorun önerilerine uyulması ve egzersiz programına sadık kalınması önemlidir.

Menisküs tedavisi, diz sağlığını korumak ve ileride oluşabilecek komplikasyonları önlemek için gereklidir. Menisküs yaralanmalarını önlemek için ise dizleri güçlendirmek, esnek tutmak ve uygun spor ekipmanları kullanmak faydalı olabilir.

Menisküs Yırtıklarının Ameliyatsız Tedavileri

Ameliyatsız yöntemler arasında, dinlenme, buz uygulaması, bandajlama ve fizik tedavi gibi seçenekler bulunmaktadır. Bu yöntemler, menisküs yırtığının küçük olduğu veya çocuk hastalarda tercih edilebilir. Ameliyatsız yöntemlerle menisküs yırtığının iyileşmesi için, diz bölgesine yük bindirmemek ve bacağı yüksek tutmak önemlidir.

Menisküs Yırtıklarının Cerrahi Tedavisi

Cerrahi tedavi yöntemleri menisküsün tamamen veya kısmen çıkarılması (menisektomi) veya menisküsün dikilmesi (meniskoplasti) şeklinde olabilir. Bu yöntemler artroskopik cerrahi ile uygulanır. Artroskopik cerrahi, diz eklemine küçük kesilerden girilerek kamera ve cerrahi aletler yardımıyla yapılan bir işlemdir. Artroskopik cerrahi ile menisküsün durumuna göre uygun bir tedavi seçeneği uygulanır.

Menisektomi, menisküsün yırtık olan bölümünün çıkarılması işlemidir. Menisküsün sadece dış bölümünde kan akımı olduğu için iç bölümdeki yırtıklar genellikle iyileşmez ve çıkartılması gerekir. Menisektomi işleminde sağlam kalan menisküs dokusu korunarak yeni bir C şekli verilir. Meniskoplasti ise menisküsün dikilerek tamir edilmesi işlemidir. Menisküsün dış bölümündeki yırtıklar kan akımının olduğu için dikilebilir ve iyileşebilir. Meniskoplasti işleminde menisküsün doğal yapısı korunmaya çalışılır.

Menisküs yırtıklarının tedavisi sonrasında hastaların iyileşme süreci değişkenlik gösterebilir.