Ferritin Nedir? Ferritin Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Ferritin bir tür kan proteinidir. Demiri hücrelerde depolayarak demirin salınımını gerçekleştirir. Halk arasında “demir deposu” olarak da adlandırılır. Bu protein vücut hücrelerinde ve hepatosit olarak da bilinen karaciğerin ortalama %75’ini oluşturan hücrelerde, bağışıklık sistemi hücreleri ve kemik iliğinde mevcuttur.

Vücutta bulunan demir miktarının ölçülmesi adına ferritin testi kullanılır. Test sonucunda düşüklüğün görülmesi, vücutta yeterli miktarda demir bulunmadığı anlamına gelir. Öte yandan yüksekliği durumunda, demir olması gerekenden daha fazla olabileceği gibi, enfeksiyon durumlarında da bir akut faz reaktanı olarak, tıpkı CRP gibi yükselebilir. Olması gereken ferritin değeri temel olarak yaş ve cinsiyete bağlı olarak değişmekle birlikte erkeklerde 20-500 ml/ng, kadınlarda ise 20-200 ml/ng’dir.

Ferritin düşüklüğü belirtileri arasında cildin soluklaşması, aşırı yorgunluk, kulakta çınlama ve dilde yaralar oluşması gibi semptomlar ön plana çıkabilir. Bu tür semptomlardan herhangi bir tanesini gözlemlemeniz durumunda aile hekimliği uzmanınıza görünmeniz gerekebilir. 

Ferritin Nedir?

Ferritin; demirin çözünmesi, depolanması ve vücudun ihtiyaç duyduğu zaman kontrollü bir şekilde salınımını gerçekleştiren kan proteinidir. Vücudun sağlıklı kan hücreleri yapabilmesi demir ile doğrudan ilintilidir. Kırmızı kan hücreleri, akciğerlerden vücudun geri kalanına oksijen taşınmasını sağlar. Kaslar ve kemik iliklerinin gelişiminde de demirin önemli bir fonksiyonu bulunduğunu söylemek olanaklıdır.

Çocuklarda beyin gelişimine de destek olan demirin vücutta yeterli miktarda bulunması son derece önemlidir. Çocuklarda ve yetişkinlerde ferritin eksikliği belirtileri dikkatle incelenmelidir. Bu test, demir depolarının miktarını göstererek vücutta demir eksikliği bulunup bulunmadığının anlaşılmasını olanaklı hale getirir. 

Ferritin Kaç Olmalı?

Ferritin değerinin belirli bir aralığı bulunur. Yaş ve cinsiyete göre değişiklik gösterse de kadınlarda 20-200 ml/ng, erkeklerde ise 20-500 ml/ng aralığındaki ferritin değeri normal olarak kabul edilir. Referans değerlerin altında ya da üstünde oluşan değerler vücuttaki demir depolarının ideal seviyede olmadığının anlaşılmasını sağlar. Ferritin değerleri tespiti için kan testi kullanılır.     

Ferritin Düşüklüğü Nedir?

Kanda ferritin düşüklüğü, yapılan test ile sonucun 20 ml/nl altında kalması durumudur. Bu durumda vücutta demir depolarının düşük olduğu anlaşılır. Kırmızı kan hücrelerinin yetersiz olduğuna işaret eden düşüklük halinde çeşitli semptomlar ortaya çıkar. 

Ferritin Düşüklüğü Neden Olur?

Ferritin düşüklüğünün çeşitli nedenleri bulunur. Bu nedenler ana hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

• Düzensiz ve sağlıksız beslenmek
• Çölyak hastalığı
• Aşırı miktarda çay ve kahve tüketmek
• Çeşitli yaralanma veya operasyonlardan sonra ortaya çıkan kan kaybı
• Ağır ve yoğun geçirilen adet dönemleri
• C vitamini eksikliği
• İşlenmiş et ürünlerinin sıklıkla tüketilmesi
• Gebelik, düşük veya kürtaj yapmış olmak
• Kronik hastalıklar
• Gastrointestinal sisteme ait çeşitli kayıplar

Crohn hastalığı, hemoroid ve kolon kanseri gibi çeşitli sağlık sorunları da vücuttaki demir depolarının yetersiz olmasının nedenleri arasında yer alır. Ferritin eksikliği durumlarında uygun tedavi yöntemlerinin benimsenmesi, vücudun ihtiyaç duyduğu demirin temin edilmesi açısından son derece önemlidir. 

Ferritin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Ferritin düşük olması durumunda gündelik yaşantıyı olumsuz etkileyen çeşitli semptomlar ortaya çıkar. Ferritin düşüklüğü semptomları şu şekildedir:

• Tırnakların kırılmaya yatkınlaşması
• Aşırı yorgunluk
• Eklem ve kas ağrıları
• Üşüme hissi
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• El ve ayaklarda uyuşma hissi
• Kalp atışlarında hızlanma görülmesi
• Cildin soluklaşması
• Unutkanlık
• Toprak, kireç, buz gibi normalde yenmeyecek şeyleri yeme isteği
• Saç dökülmesi
• Özellikle bebek ve çocuklarda iştahsızlık görülmesi
• Dilde yaralar oluşması

Bu tür semptomların görülmesi halinde aile hekimliği uzmanından destek alınması gerekir. Yapılan testler ile vücuttaki demir depolarının az olduğu fark edilirse buna uygun bir tedavi programı oluşturularak demir depolarının olması gerektiği miktara çıkması desteklenir. 

Ferritin Düşüklüğü Nelere Sebep Olur?

Ferritin düşüklüğü çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Kırmızı kan hücrelerinin üretimini olumsuz etkileyen bu durum, metabolizma ve hormonları etkiler. Ayrıca demir eksikliği anemisi ortaya çıkabilir. Uzun süreli ferritin eksikliğinde farklı sağlık sorunları da ortaya çıkabilir. 

Ferritin Yüksekliği Nedir?

Ferritin testleriyle demir depolarının yüksek olduğu gözlemlenebilir. Normalden yüksek demir deposu; karaciğer hastalığı, romatoid artrit ve hipertiroidizm gibi sağlık sorunlarının göstergesi olabileceği gibi, vücutta iltihaplanma bulunduğu anlamına da gelebilir. 

Ferritin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Ferritin yüksekliğinde eklem ağrıları başta olmak üzere şu tür belirtiler ortaya çıkabilir:

• Halsizlik ve yorgunluk
• Cinsel isteksizlik
• Vücut kıllarında dökülme
• Enerji eksikliği
• Kalp sorunları
• Kilo kaybı
• Karın ve göğüste ağrı

Demir metabolizmasının bozulduğunu ifade eden ferritin yüksekliği, vücutta toksik etkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle demir depolarının yüksek olduğuna işaret eden semptomların yakından takip edilmesi oldukça önemlidir. 

Ferritin Nasıl Yükseltilir?

Ferritin yükseltmeden önce ilk olarak düşüklüğün altında yatan nedenler tespit edilmelidir. Düşüklüğe neden olan hastalıkların tedavi edilmesi, demir depolarının yükselmesine de destek olur. Öte yandan eğer ciddi bir neden yoksa bu durumda sağlıklı beslenme alışkanlıkları ile vücuttaki demirin yükseltilmesi olanaklıdır.

Mercimek, yağsız kırmızı et, yumurta ve ıspanak gibi besin maddeleri demir içerdiği için beslenme planına dahil edilebilir. Öte yandan C vitamini bakımından son derece zengin gıda ve takviyelerin de kullanılması gerekebilir. Yemeklerden sonra hemen çay ve kahve tüketiminin sınırlandırılması, vücudun demir emilimini çok daha etkili hale getirir.

Ferritin normal değerlerine ulaşması adına atılması gereken adımlar ana hatlarıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Demirin temelde iki farklı formu bulunur. Hem demir, hayvansal kaynaklarda yer almakta olup emilimi çok daha kolaydır. Non-hem demir ise bitkisel kaynaklarda yer alır. Emilimi çok daha zordur. Fakat C vitamini ile desteklendiğinde kolaylıkla emilmesi olanaklıdır. Kırmızı et, yumurta, tavuk ve hindi eti hem demir bakımından zengindir. Bunun yanı sıra pazı, kara lahana ve ıspanak; mercimek ve nohut, kabak ve ay çekirdeği gibi besin maddelerinde de non-hem demir yer alır.
• Demir emilimini engelleyen alışkanlıklardan kaçınmak oldukça önemlidir. Çay ve kahve, tam tahıllar demir emilimini engelleyebilir.
• C vitamini tüketiminin arttırılması gerekir. Çilek, kivi, portakal, mandalina, biber gibi sebze ve meyveler düzenli aralıklarla tüketilmelidir.
• Doktor tarafından demir ilacı verilebilir. Doktorun reçete ettiği ilaçlar düzenli bir şekilde kullanılmalıdır.
• Çocuklarda demir ilacı kullanımı esnasında dişler kararabileceğinden, pipetle içirilmesi önerilmelidir.

Bu ve bunun gibi hususların her biri, demir deposunun yükseltilmesi adına son derece önemlidir. Bu nedenle ferritin normal değerine ulaşılabilmesi için özellikle yaşam tarzı değişikliği yapılmalıdır. Bunun yanı sıra doktor tarafından reçete edilen ilaçlar ve takviye ürünler belirlenen dozda ve sıklıkta kullanılmalıdır.

Bazı durumlarda demir normal ferritin düşüklüğü görülebilir. Bu durumda demir henüz düşmemiştir fakat depolar boşalmaya başlamıştır. Ayrıca gizli demir eksikliği de olabilir. Daha çok yoğun regl dönemlerinin görüldüğü kadınlarda daha sık gözlemlenir. Ferritin düşükken müdahale gerçekleştirilmesi oldukça önemlidir. Müdahale edilmezse zamanla serum demiri düşebilir, anemi gelişebilir. Bu tür durumlarda doktor tarafından reçete edilen ilaçların kullanılması gerekebilir. Eğer ferritin düşüklüğü ya da ferritin yüksekliği belirtileri gözlemliyorsanız doktorlarımız listesinde yer alan uzmanlarımızdan destek talep edebilirsiniz.