Adet Öncesi Gerginlik Sendromu (PMS)

PMS dönemi, her kadının detaylarını merak ettiği bir kavramdır. Dolayısıyla bu kavramı incelerken PMS’in açılımıyla başlanabilir. Bu kısaltmanın Türkçedeki uzun hâli, adet öncesi gerginlik sendromu olarak bilinir. 

Adetten hemen önceki dönemde oluşan baş ağrısı, memelerde şişkinlik, kilo alımı başta olmak üzere çeşitli fiziksel ve ruhsal durumların ortaya çıktığı evre PMS dönemi olarak tanımlanır. Kadınlarda adet döngüsünün yumurtlama fonksiyonundan sonra başlar. Kadınların %80’ininde görülmekle birlikte kadınların %5’inde PMS döneminin çok daha ağır bir şekilde ortaya çıktığı gözlemlenmiştir. Menstruasyon yani adet döneminin başlamasıyla birlikte söz konusu belirtiler de ortadan kalkar.

PMS döneminin yaşanma tarihi değişmekle birlikte genellikle adet kanamalarının başlamasından 10 gün öncesinde görülmeye başlanır. Bazı kadınlarda şiddeti az olabilmekle birlikte kadınların bazılarında çok daha şiddetli görülebilir. Eğer PMS sendromu kişinin sosyal yaşantısını önemli ölçüde etkilerse bu durumda Premenstrüel Disforik Bozukluk ya da Geç Luteal Faz Bozukluğu ortaya çıkabilir. Bu tür durumlar psikiyatrik rahatsızlık olarak nitelendirilir. 

PMS Nedenleri Nelerdir?

Adet döngüsünün yumurtlama işlevi sonrasında ortaya çıkan adet öncesi gerginlik sendromunun neden kaynaklandığı henüz net bir şekilde tespit edilememiştir. Fakat konuyla ilgili yapılan araştırmalar sonucunda merkezi sinir sisteminde meydana gelen duyarlılık neticesinde böyle bir durumun oluşabildiği öngörülmüştür. Buna göre hormonlardaki normal değişikliklere karşı aşırı duyarlılık geliştirildiği düşünülür.

Adet düzenine bağlı olarak hormonal işleyişte çeşitli değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler son derece olağandır. Bu tür değişikliklere karşı duyarlı olan kadınlarda görülen adet öncesi gerginlik sendromu, adet döngüsünde oluşan değişikliklerin merkezi sinir sistemi ve çevresinde yer alan hedef dokularda çeşitli biyokimyasal olayları tetiklemesiyle oluşur.

Merkezi sinir sistemindeki biyokimyasal olaylar arasında yer alan serotonin dalgalanmalar, PMS’nin oluşumunda kritik öneme sahiptir. Öyle ki PMS’nin görüldüğü kadınlarda yapılan çalışmalar, bu kadınlarda serotonerjik sistemde çeşitli farklılıkların oluştuğunu ortaya çıkarmıştır.

Bunların yanı sıra PMS dönemi kapsamında ortaya çıkan semptomların nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Vitamin seviyelerinin yetersiz olması
• Mineral seviyelerinin azlığı
• Hormon seviyelerinde ani dalgalanmaların oluşması
• Psikosomatik sorunlar
• Prostaglandin ve nörotransmitter başta olmak üzere vücutta önemli işleve sahip kimyasalların miktarındaki yetersizlikler
• Vücutta suyun olağandan fazla bir şekilde tutulması

Bu ve bunun gibi nedenler, PMS’nin nedenleri olarak bilinir. Bazı kadınlarda şiddetli bir şekilde PMS görülebilir. Bu tür vakalarda kişide henüz teşhis edilmemiş depresyonun olduğu gözlemlendiği için özellikle şiddetli vakalarda doktor desteğinin alınması son derece önemlidir. 

PMS Belirtileri Nelerdir?

PMS’da meydana gelen belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bu belirtilerin bazılarının şiddeti az olabilmekle birlikte bazılarının çok daha şiddetli bir şekilde görülebildiği gözlemlenmiştir. Adet dönemi öncesinde kişinin yaşantısını etkileyebilen PMS belirtileri genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

• Eklem ya da kaslarda meydana gelen ağrılar
• Aşırı susama
• Memelerin büyümesi ve hassaslaşması
• Halsizlik
• Depresyon
• Çevreye olan ilgide azalma
• Aşırı uyuma
• Sinirlilik, kaygı ve dikkat azlığının görülmesi
• Cinsel istekte artış
• Alkol intoleransı
• Ciltte akne oluşması
• 2-3 kiloya kadar kilo alımı
• Vücutta ödemin oluşması
• Sosyal çekilme
• İştah değişiklikleri, yeme isteğinde artış meydana gelmesi
• Baş ağrısı görülmesi, zaman zaman migren ataklarının oluşması
• Kabızlık
• Ağlama isteği

PMS dönemi belirtileri eğer çok şiddetli ise bu durum kişinin sosyal yaşantısına olumsuz etkide bulunabilir. Dolayısıyla bu tür durumlarda uzman doktor desteğine başvurmanız oldukça önemlidir. 

PMS Tanısı Nasıl Konulur?

Adet öncesi gerginlik sendromunun teşhis edilebilmesi için kullanılan testler ya da duruma özel fiziksel bulgular mevcut değildir. Adet döneminin başlamasından genellikle 10 gün önce meydana gelen semptomlar Psm ile ilişkilendirilebilir. Fakat Psm belirtilerinin görülmesi halinde çeşitli rahatsızlıklar Psm’yi taklit edebildiğinden tiroid bozuklukları, kronik yorgunluk sendromu, duygudurum bozuklukları ve anksiyete ile depresyon gibi rahatsızlıklar düşünülmelidir. Örneğin kişide tiroid bozukluğunun bulunup bulunmadığının anlaşılabilmesi için tiroid fonksiyon testi yapılabilir. Bunun yanı sıra ruh hali tarama testleri yapılarak kişinin ruh hali analiz edilebilir. Böylelikle ortaya çıkan belirtilerin Psm ile mi ilgili olduğu yoksa farklı hastalıklar nedeniyle mi ortaya çıktığının tespiti yapılabilir.

Belirtilerin şiddetli görüldüğü hastalar için doktor kontrolü, altta yatan farklı bir hastalığın bulunup bulunmadığının tespiti açısından oldukça önemlidir. Doktorun tavsiyesi ile birlikte hasta, adet öncesi düzen oluşturabilmek için semptomları bir günlüğe kaydedebilir. Belirtilerin ilk görüldüğü gün ile ortadan kalktığı günün not edilmesi, doktorun çok daha başarılı bir şekilde analiz yapmasını olanaklı hale getirecektir.

Doktor tarafından PMS tanısı konulabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmiş olması gerekir. Bu koşullar genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

• Belirtilerin adet dönemi öncesinde düzenli bir şekilde görülmesi gerekir. Ayrıca adet olmayan yakın bir zamanda belirtilerin şiddeti artmalıdır.
• Adetin görülmesi sonrasında belirtilerin maksimum 3 gün sonra ortadan kalkması gerekir.
• Belirtiler 2-3 ay izlenmiş olmalıdır. Arka arkaya 3 adet döneminde belirtilerin ortaya çıkmalıdır.
• Meydana gelen belirtilerin kişinin günlük yaşamını ne ölçüde etkilediğine bakılmalıdır.

Bu ve bunun gibi unsurların her biri, PMS tanısının konulabilmesi için açısından oldukça önemlidir. Dolayısıyla PMS tanısı konulurken hastaya yukarıdaki unsurları içeren çeşitli sorular sorulabilir. 

Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun Tipleri Nelerdir?

Adet öncesi gerginlik sendromu tipleri, üç farklı başlık altında değerlendirilir. Bu başlıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Birinci Tip: Adet dönemine yakın dönemde belirtiler başlar. PMS’nin en sık görülen tipi olarak bilinir.
• İkinci Tip: Belirtiler yumurtlama döneminde ortaya çıkar. Ardından 1 ila 2 gün içinde kendiliğinden geçer. Adet dönemi öncesinde belirtiler tekrar ortaya çıkar.
• Üçüncü Tip: Yumurtlama döneminde görülmeye başlanan belirtiler luteal fazda son derece şiddetli bir hal alır.

PMS tipleri farklılık göstermekte olup görülen belirtiler de kişiden kişiye değişebilir. Örneğin bazı kadınlarda ruhsal değişiklikler çok daha fazla görülür. Depresyon hali, ağlama nöbetleri, gerginlik; ruhsal belirtilerden sadece birkaçıdır. Bunun yanı sıra kadınların bazılarında ise baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet, ishal başta olmak üzere çeşitli sindirim sorunları meydana gelebilir. 

PMS Tedavisi Nasıl Yapılır?

PMS tedavisi kapsamında genel olarak var olan belirtilerin şiddetinin azaltılması hedeflenir. Bu nedenle farklı tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Bu tedavi yöntemleri genel hatlarıyla aşağıdaki gibidir:

• Doğum Kontrol Hapları
• Eğer PMS belirtileri gebeliği önleyici ilaç kullanımı sonrasında başlamışsa bu durumda farklı doğum kontrol haplarının kullanımı gereklidir.
• Psikolojik Yaklaşımlar
• Belirtilerin son derece az ya da hafif görüldüğü kadınlarda psikolojik yaklaşımlar etkili bir tedavi yöntemi olarak ön plana çıkar. Örneğin yaşam tarzı düzenlemesi adına egzersiz yapılabilir, gevşeme hareketleri tercih edilebilir. Bu tür uygulamalar, belirtilerin hafiflemesini sağlayacaktır.
• İlaç Tedavisi
• PMS belirtilerinin hafifletilebilmesi amacıyla serotonin üzerinde etkide bulunan çeşitli antidepresan ilaçlar kullanılabilir. Bu tür ilaçlar, serotonin geri alımı engelleyici bir gruba aittir.  
• Beslenme ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
• Bu dönemde kişi daha kaliteli uyku için erken yatıp erken kalkabilir. Bunun yanı sıra tuz, nikotin ve kafein alımının azaltılması da bu süreçte çok daha rahat bir yaşantıyı mümkün kılabilir.

Siz de adet öncesi gerginlik sendromu belirtilerini kendinizde gözlemliyorsanız hastanemizde yer alan doktorlarımız listesinde yer alan doktorlardan randevu alabilir ve doktor kontrolüne gidebilirsiniz.