TSH Nedir? TSH Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Metabolizma hızımızdan kalp atışlarımıza, enerji düzeyimizden ruhsal durumumuza kadar pek çok hayati işlevi yöneten tiroid bezi, tam olarak bir orkestra şefi gibi çalışır. Bu orkestranın düzgün bir biçimde yönetilmesini sağlayan en önemli etkenlerden bir tanesi de beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanan tiroid uyarıcı hormon, yani TSH’dır. Tiroid sağlığının değerlendirilmesinde önemli bir rol oynayan TSH düzeyleri, genel sağlık durumumuz hakkında önemli ipuçları verir. Bundan dolayı, belli aralıklarla yapılan kan testlerinden bu hormonun değerlerine bakılması, olası bir tiroid probleminin erken teşhisi için ciddi öneme sahiptir.

Tiroid Uyarıcı Hormon (TSH) Nedir?

Tiroid Uyarıcı Hormon, isminden de anlaşılacağı üzere, boynumuzun ön bölümünde yer alan kelebek biçimindeki tiroid bezini uyarmakla görevli bir hormondur. Beynimizin tabanında yer alan hipofiz bezi tarafından üretilir ve kana salınır. Temel görevi, tiroid bezinin T3 (tiroksin) ve T4 (triyodotironin) adı verilen tiroid hormonlarını yeterli miktarda üretmesini sağlamaktır. Vücudumuzdaki bu sistem, hassas bir geri bildirim mekanizması ile çalışır. Kan dolaşımındaki tiroid hormonları (T3 ve T4) azaldığı zaman, hipofiz bezi bunu algılar ve daha çok TSH salgılayarak tiroid bezine “daha fazla çalış” uyarısı gönderir. Tam tersi, tiroid hormonları yükseldiği zaman da hipofiz bezi TSH üretimini azaltarak tiroid bezini yavaşlatır.

TSH Testi Nedir?

TSH testi, tiroid fonksiyon bozukluklarından şüphelenildiği zaman ilk başvurulan kan testidir. Bu test, kandaki tiroid uyarıcı hormon miktarını ölçerek tiroid bezinin yeteri kadar çalışıp çalışmadığı ile ilgili güvenilir bilgiler verir. Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) ya da hipertiroidi (tiroid bezinin çok fazla çalışması) gibi durumların teşhisinde, takibinde ve tedavi başarısının değerlendirilmesinde kullanılır. Basit bir kan alımıyla gerçekleştirilen bu test, tiroid sağlığının en temel göstergelerinden bir tanesi olarak kabul görür.

TSH Kaç Olmalı?

TSH normal değeri kaç olmalı? sorusu, testi yaptıran hastaların en fazla merak ettiği konulardan bir tanesidir. TSH değerleri için referans aralıkları laboratuvardan laboratuvara ufak değişiklikler gösterse de genel olarak yetişkin bir kişi için normal aralık 0.4-4.0 mlU/L olarak kabul edilir. Fakat bu aralık mutlak değildir. Örneğin, gebelik döneminde bu değerler her üç aylık periyotta farklılık gösterir ve daha düşük olması beklenir. Aynı şekilde, yaşa göre TSH değerleri de değişiklik gösterebilir; bebeklerde ve yaşlılarda referans aralıkları daha farklı olabilir. Bundan dolayı test sonuçlarının muhakkak bir hekim tarafından hastanın yaşı, cinsiyeti, klinik durumu ve mevcut diğer hastalıkları göz önünde bulundurularak yorumlanması gerekir.

TSH Yüksekliği Nedir?

Kandaki TSH düzeyinin referans aralığının üzerine çıkması durumu, TSH yüksekliği olarak isimlendirilir. Bu durum, çoğunlukla tiroid bezinin yeterli oranda hormon (T3 ve T4) üretemediğinin bir göstergesidir. Hipofiz bezi, az çalışan tiroid bezini daha çok hormon üretmesi için devamlı olarak uyarır ve bu da kandaki TSH düzeyinin artmasına sebep olur. Tıbbi olarak bu duruma “hipotiroidi” yani tiroid tembelliği denir. Erken teşhis ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilen bir durumdur.

TSH Yüksekliği Neden Olur?

TSH yüksekliği, altında yatan pek çok farklı sebebe bağlı olarak gelişebilir. Bu durumun en yaygın sebebi, vücudun kendi tiroid bezine saldırdığı otoimmün bir hastalık olan Haşimato tiroiditidir. Bazı durumlarda T3, T4 normal ama TSH yüksekse bu duruma subklinik (gizli) hipotiroidi denir ve tiroid yetmezliğinin erken bir habercisi olabilir.

Tiroid yüksekliğinin başlıca sebepleri şunlardır:

• Haşimato Tiroiditi: Tiroid bezinin iltihaplanmasına ve zaman içerisinde hasar almasına sebep olan en yaygın hipotiroidi sebebidir. Bu durumda kandaki antikor düzeyleri de önem kazanır; T3, T4 ve TSH normal, anti TPO ve anti Tg’nin yüksek olması, Haşimato hastalığının bir işareti olabilir.
• İyot Yüksekliği: Tiroid hormonlarının üretimi için iyot minerali gereklidir. Yetersiz iyot alımı, hormon üretimini aksatarak TSH düzeylerini yükseltebilir.
• Tiroid Ameliyatı: Tiroid bezinin bir bölümünün ya da tamamının cerrahi olarak çıkarılması, hormon üretim kapasitesini düşürür.
• Radyasyon Tedavisi: Baş ve boyun bölgesine uygulanan radyoterapi ya da radyoaktif iyot tedavisi tiroid bezine zarar verebilir.
• Bazı İlaçlar: Lityum ya da amiodaron gibi bazı ilaçlar tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
• Gebelik: Gebelikte TSH yüksekliği hem anne hem de bebek sağlığı adına dikkatle takip edilmesi gereken bir durumdur ve özel tedavi gerektirebilir.
• Doğuştan Gelen Sebepler: Bebeklerde TSH yüksekliği, doğuştan tiroid bezinin olmaması ya da düzgün çalışmaması sonucu baş gösterebilir ve erken teşhis zihinsel gelişim adına kritik önem taşır.
• Hipofiz Bezi Tümörleri (Nadir): Hipofiz bezindeki bazı iyi huylu tümörler çok fazla TSH üretimine sebep olabilir.

Bu sebeplerin doğru bir biçimde saptanması, kişiye özel bir TSH yüksekliği tedavisi planının oluşturulabilmesi adına ilk aşamadır. Özellikle çocuklarda TSH yüksekliği büyüme ve gelişme geriliğine sebep olabileceğinden zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır. Bu aşamada doğru tanı ve tedavi planlaması için uzman bir hekimin değerlendirmesi oldukça önemlidir.

TSH Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

TSH yüksekliği belirtileri çoğunlukla yavaş yavaş ortaya çıkar ve metabolizmanın yavaşlamasına bağlı olarak gelişir. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve şiddeti TSH düzeyine bağlı olarak değişebilir. En çok görülen belirtiler ise şunlardır:

• Sürekli yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğü
• Bilinmeyen kilo alımı ya da kilo vermede zorluk
• Soğuğa karşı artan hassasiyet, devamlı üşüme hali
• Ciltte kuruluk, saçlarda dökülme ve tırnaklarda kolay kırılma
• Kabızlık ve sindirim problemleri
• Unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü ve zihinsel yavaşlama
• Depresif ruh hali, isteksizlik
• Kas ve eklem ağrıları, kramplar
• Kadınlarda adet düzensizlikleri

Bu belirtiler, başka pek çok sağlık problemlerinin de işareti olabileceğinden, kesin teşhis için muhakkak kan testi yapılmalıdır. TSH yüksekliği belirtileri çoğunlukla sinsi şekilde ilerlediğinden dolayı birçok kişi tarafından normal hayatın bir parçası olarak algılanabilir. Bu sebeple, özellikle risk grubunda olan bireylerin düzenli bir şekilde tiroid fonksiyon testlerini yaptırması tavsiye edilir.

TSH Düşüklüğü Nedir?

Kandaki tiroid hormonu seviyesinin referans aralığının altına inmesi durumu, TSH düşüklüğü olarak tanımlanır. Bu husus, çoğunlukla tiroid bezinin gereğinden çok hormon ürettiğini gösterir. Kan dolaşımındaki yüksek tiroid hormonları, hipofiz bezinin de TSH üretimini baskılar.

TSH Düşüklüğü Neden Olur?

TSH düşüklüğü de farklı sağlık problemlerinden kaynaklanır. En çok karşılaşılan sebep, bağışıklık sisteminin tiroid bezini çok fazla çalışması için uyaran antikorlar ürettiği Graves hastalığıdır. Eğer T3, T4 normal ama TSH düşüklüğü varsa, bu durum gizli hipertiroidi olarak isimlendirilir ve ilerleyen zamanlarda belirgin hipertiroidiye dönüşebilir. Doğru teşhis, uygun bir TSH düşüklüğü tedavisi planı için zorunludur. Tedavi alternatifleri içerisinde ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi ya da cerrahi teknikler bulunabilir. Cerrahi gerektiren zamanlarda hastalarımız multidisipliner bir yaklaşımla değerlendirilerek ilgili durumlarda genel cerrahi bölümümüzle iş birliği içerisinde takip edilir.

TSH Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

TSH düşüklüğü belirtileri, metabolizmanın hızlanmasına bağlı olarak meydana çıkar ve çoğunlukla TSH yüksekliği belirtilerinin tam tersidir.

• İstem dışı kilo kaybı
• Sinirlilik, anksiyete ve huzursuzluk
• Çarpıntı, hızlı ya da düzensiz kalp atışı
• Ellerde titreme
• Aşırı terleme
• Sık bağırsak hareketleri ya da ishal
• Uykusuzluk
• Adet düzensizliği
• Kas güçsüzlüğü

Bu belirtiler hayat kalitesini ciddi oranda düşürebilir ve tedavi edilmediği zaman kalp rahatsızlıkları gibi ciddi komplikasyonlara sebep olabilir. Bu belirtiler çoğunlukla daha belirgin olduğundan dolayı hastalar hekime daha erken başvurma eğilimindedir. Yine de bu semptomları yaşamanız durumunda vakit kaybetmeden bir uzmana danışmanız önemlidir.

TSH Testi Hangi Hastalıkların Tanısında Yapılır?

TSH testi, tiroid beziyle alakalı hastalıkların teşhis, tarama ve takibinde önemli bir araçtır. Bu testin başlıca kullanıldığı durumlar hipotiroidi ve hipertiroididir. Bunların yanı sıra, tiroid nodüllerinin ve guatrın değerlendirilmesinde, tiroid kanseri tedavisi sonrası takipte ve yeni doğanlarda doğuştan gelen tiroid hastalıklarının taranmasında da kullanılır. Tiroidle alakalı bütün bu süreçlerin yönetimi, uzmanlık isteyen bir alandır ve hastanemizin Aile Hekimliği, İç Hastalıkları ve Endokrinoloji-Metabolizma Hastalıkları bölümleri, bu alanda tecrübeli kadrolarıyla hizmet vermektedir.

TSH Testi Nasıl Yapılır?

TSH testi, son derece basit ve hızlı bir uygulamadır. Kolunuzdaki bir toplardamardan küçük bir miktar kan alınmasıyla gerçekleştirilir. 8-12 saatlik sabah açlığıyla alınan kanda değerlendirilir. Sonuçlar çoğunlukla aynı gün çıkar ve hekiminiz tarafından değerlendirilir. Sağlığınızla alakalı bütün sorularınız ve randevu talepleriniz için alanında uzman doktorlarımız ile irtibata geçebilirsiniz.