Nöropsikoloji

Nöropsikoloji, beyin ve davranış arasındaki ilişkileri inceleyen, psikolojinin alt uzmanlığıdır. Nörolojik bozuklukların yol açtığı bilişsel ve davranışsal bozuklukların tanısını belirlemede yardımcı olur veya, tanı biliniyorsa nöropsikolojik değerlendirme hastanın bilişsel yapısındaki bozuklukların şiddetinin belirlenmesinde yardımcı olur ve uygun tedavinin oluşturulmasına katkı sağlar.

Nöropsikolojik değerlendirmenin nörolojik muayenede yardımcı olan unsurları şunlardır:

• Ayırıcı tanı belirleme ve prognoz
• Bilişsel, davranışsal ve duygusal bozuklukları belirlemek
• Kullanılan ilacın bilişsel yan etkilerini değerlendirme 
• Cerrahi prosedürler için gereklilik ve zaman içinde bilişsel değişiklikleri izlemek

Nöropsikolojik testte bazı incelenilen işlevlerden bazıları: Bellek, bilişsel beceriler, problem çözme, planlama-organizasyon, muhakeme, inhibisyon, duygu durumu, dil işlevleri, dikkat ve dikkati sürdürme işlevlerinin değerlendirilmesi yapılır. Nöropsikolojik değerlendirmede demans (bunama), Alzheimer hastalığı, travmatik beyin hasarı, Parkinson hastalığı, inme, dikkat dağınıklığı ve öğrenme bozukluğu durumlarında hastalığın ilerlemesinin ve azalmış işlevlerin belirlenmesinde yardımcı bir temel sağlar. Nörodejeneratif hastalıklarda, özellikle Demans ve Alzheimer hastalığında, hafıza ve bilişsel becerilerin kayıplarının işleyişini erken evrede tanımlanmasında yardımcı olur.

Nöropsikoloji ayrıca beyin hasarının yol açtığı dil bozukluklarının (afazi) teşhisinde de kullanılır. Afazi, beyinde dil işleme merkezlerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir dil bozukluğudur. Nöropsikolojik değerlendirme ile afazinin tipi ve şiddeti belirlenebilir. Ayrıca nöropsikolojik değerlendirme ile afazi tedavisinde kullanılacak yöntemlerin belirlenmesine de yardımcı olur.

Nöropsikoloji ayrıca beyin hasarının yol açtığı motor bozuklukların (apraksi) teşhisinde de kullanılır. Apraksi, beyinde motor planlama merkezlerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir motor bozukluğudur. Nöropsikolojik değerlendirme ile apraksinin tipi ve şiddeti belirlenebilir. Ayrıca nöropsikolojik değerlendirme ile apraksi tedavisinde kullanılacak yöntemlerin belirlenmesine de yardımcı olur.

Nöropsikoloji ayrıca beyin hasarının yol açtığı duyu bozuklukların (agnozi) teşhisinde de kullanılır. Agnozi, beyinde duyu işleme merkezlerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir duyu bozukluğudur. Nöropsikolojik değerlendirme ile agnozinin tipi ve şiddeti belirlenebilir. Ayrıca nöropsikolojik değerlendirme ile agnozi tedavisinde kullanılacak yöntemlerin belirlenmesine de yardımcı olur.